Soms heb je als schrijver moeite je tekst helder en kernachtig op papier te krijgen. Dat kan bijvoorbeeld gebeuren als het onderwerp te technisch is of als je er onvoldoende vertrouwd mee bent. Het kan ook te wijten zijn aan een gebrek aan focus, waardoor je geneigd bent te vervallen in ellenlange uitweidingen vol irrelevante details.
In al deze situaties kan het helpen de intentie van je tekst helder onder woorden te brengen. Dat kan je veel tijd besparen bij het selecteren van de relevante informatie, het bedenken van een logische tekstopbouw en het kiezen van een passende schrijfstijl. 1
Wat is de intentie van je tekst?
Het is niet altijd makkelijk de intentie van je tekst helder voor ogen te krijgen. Soms heb je een nadere analyse nodig om erachter te komen wat je wilt bereiken. Het kan waardevol zijn dit proces stapsgewijs te benaderen. Hieronder lees je hoe je dat doet.
Stap 1: definieer je doelgroep
Als je de juiste woorden wilt vinden, moet je allereerst weten aan wie je de tekst richt. Om je doelgroep af te bakenen, zijn drie vragen van belang: wie zijn je lezers, waarom lezen zij je tekst en voor welke informatie zijn ze vatbaar?
Wie zijn je lezers?
Je kunt beginnen met feitelijke informatie, zoals de gemiddelde leeftijd, het geslacht, sociale status, opleidingsniveau, beroep, politieke voorkeur en interesses. Je kunt ook onderzoeken hoe ze zich tot actuele gebeurtenissen verhouden. In sommige gevallen is het waardevol om de communicatiekanalen te identificeren die jouw doelgroep het meest gebruikt.
Waarom lezen ze je tekst?
De meest fundamentele vraag is waarom je doelgroep de tekst leest. Vraag jezelf dus af welk probleem je lezer ervaart. Daar kun je niet alleen de inhoud, maar ook de vorm van je tekst op afstemmen. Als je begint met een beschrijving van een probleem waarin je lezer zich herkent, kun je ervan uitgaan dat hij geprikkeld raakt om door te lezen. Je kunt de analyse voortzetten door te onderzoeken wat de verlangens en ambities van je doelgroep zijn. Die informatie kan van pas komen om de juiste toon aan te slaan.
Voor welke informatie zijn ze vatbaar?
Je wilt de doelgroep niet alleen prikkelen om door te lezen, maar ook tot het eind van je tekst geboeid houden. Bovendien wil je dat je doelgroep na afloop zich gedraagt in lijn met jouw schrijfdoel. Hoe beter je weet welke informatie je doelgroep zoekt, des te makkelijker het is je boodschap ermee te laten resoneren.
Plat gezegd zijn lezers doorgaans vatbaar voor informatie die ze helpt om hun probleem op te lossen. Dat kan bijvoorbeeld betekenen dat je ze helpt genuanceerder over een thema na te denken, dat je ze praktische informatie verschaft of dat je ze een plan voorschotelt om hun doelen te bereiken.
Stap 2: stel je tekstdoel vast
De tweede stap is om je tekstdoel vast te stellen. Dit is een cruciale stap, want elk doel leidt tot een ander type tekst. Wij onderscheiden drie tekstdoelen:
- informeren
- overtuigen
- activeren
Wil je de doelgroep informeren? Dan schotel je de lezer een feitelijke uiteenzetting voor. Als je schrijft om te overtuigen, moet je tekst niet alleen een standpunt en argumenten bevatten, maar ook appelleren aan de emoties van de lezer. Schrijf je om te activeren, dan moet je tekst overtuigend zijn opgebouwd en eindigen met een oproep tot actie.
Stap 3: bepaal wat je wilt bereiken
Deze stap ligt in het verlengde van de vorige: je stelt een tekstdoel vast omdat je een resultaat wilt bereiken met je tekst. Bedenk welk effect je bij de lezers teweeg wilt brengen. Met andere woorden: welke informatie moeten ze onthouden, welke opvattingen moeten ze bijstellen of welke actie moeten ze ondernemen? Als dat gelukt is, heb je de intentie van je tekst gerealiseerd.
Je intentie in een formule
Nu je de stappen hebt gezet, kun je de intentie in een formule zetten:
- De intentie van mijn tekst is om [doelgroep definiëren] te [informeren / instrueren / overtuigen / activeren], zodat [resultaat beschrijven].
Met deze formule zie je in één oogopslag voor wie en waarom je de tekst schrijft. Dat helpt je tijdens het schrijven om richting te kiezen.
Heb jij je intentie helder voor ogen?
Het kan een behoorlijke opgave zijn om zakelijke teksten te schrijven die voorzien in de behoeften van je doelgroep. Deze formule helpt je richting te kiezen, te focussen op relevante informatie en bondig te schrijven. Door in een vroeg stadium van het schrijfproces je intentie te formuleren, leg je keer op keer de basis voor een heldere, kernachtige tekst.
Bronnen
- Hermans, M. (2010). Schrijven met effect. Stijlcursus doeltreffend formuleren. Bussum: Coutinho, p. 16. ↩︎
